MARITIEM TRANSPORT EN HAVENS

Tegenwoordig wordt meer dan 80% van de wereldhandel (in volume) over zee vervoerd, goed voor 12,3 miljard ton aan goederen in 2023. De wereldhandelsvloot bestond op 1 januari 2024 uit ongeveer 109.00 commerciële schepen met een totaal draagvermogen van 2,35 miljard DWT (dead-weight tonnage) (UNCTAD 2025).

Een gedegen ruimtelijke ordening met aandacht voor het veiligheidsaspect is van groot belang gezien de ligging van de Vlaamse zeehavens ter hoogte van een van de drukste scheepvaartroutes ter wereld, de Le Havre-Hamburg range. Op het Belgisch deel van de Noordzee worden de vaarroutes voor zeeschepen wettelijk vastgelegd in het marien ruimtelijk plan (MRP, KB van 22 mei 2019, zie ook Verhalle en Van de Velde 2020). De huidige vaarroutes binnen de Belgische en Nederlandse wateren zijn van toepassing sinds 1 juni 2017 en dienen verschilende doeleinden. Zo moeten de huidige trajecten zorgen voor: een betere doorstroming van het scheepvaartverkeer tussen Frankrijk en Duitsland, een verbeterde navigatie voor schepen voor een verhoogde veiligheid en efficiëntie, en moeten gerichte maatregelen het risico op aanvaringen en milieuschade verminderen.

De Vlaamse zeehavens zijn bovendien van groot economisch belang. In 2023 bedroeg de totale goederenoverslag in de Le Havre-Hamburg range ca. 1,1 miljard ton, hiervan nam de Port of Antwerp-Bruges ongeveer een kwart (271,4 miljoen ton) voor haar rekening (monitoring mobiliteit). Deze hoge economische activiteit creëert een grote economisch toegevoegde waarde. De directe toegevoegde waarde van de Vlaams zeehavens bedroeg in 2020 17,1 miljard euro. De haven van Antwerpen (inmiddels gefuseerd met Zeebrugge tot de Port of Antwerp-Bruges) genereerde de hoogste directe toegevoegde waarde en was goed voor 11,2 miljard euro, gevolgd door North Sea Ports Flanders (4,1 miljard euro), Zeebrugge (1,1 miljard euro) en Haven Oostende (0,7 miljard euro) (Merckx 2020, Rubbrecht 2022). De directe werkgelegenheid in de Vlaamse zeehavens bedroeg in 2020 106.569 VTE. De haven van Antwerpen was ook op dit vlak de voornaamste Vlaamse haven (62.781 VTE, 58,9%), daarna volgden respectievelijk North Sea Port Flanders (28.877 VTE, 27,1%), Zeebrugge (9.825 VTE; 9,2%) en Haven Oostende (5.086 VTE; 4,8%) (Merckx 2020, Rubbrecht 2022).

Meer info over dit thema zie thematekst ‘Martiem transport, scheepvaart en havens’ van het Compendium voor Kust en Zee en KustINzicht 2025.

Information
Mariene Ruimtelijke Planning
Scheepstrafiek en goederenoverslag
Socio-economie havens