SOCIALE EN ECONOMISCHE OMGEVING

Op sociaal en economisch vlak vertoont de Belgische kustzone een typerend karakter dat afwijkt van de rest van Vlaanderen en ook binnen de regio zijn er uitgesproken verschillen. De wijken gelegen nabij de zee onderscheiden zich merkbaar van de verder afgelegen wijken. Deze zeedijkwijken vertonen in vele gevallen grootstedelijke kenmerken zoals een hoge bevolkingsdichtheid, een verhoogd risico op kansarmoede, vereenzaming, beperkte voorzieningen voor minder mobiele personen, druk op de woonmarkt, meer alleenwonenden, etc. Ondanks een belangrijke toeristische sector, twee zeehavens en een internationale luchthaven is er in de kustzone ook een bovengemiddelde werkloosheidsgraad en is het aanbod aan kwalitatieve arbeidsplaatsen voor hoogopgeleiden beperkt (Breyne et al. 2007, Dauwe et al. 2019). De hinterlandgemeenten worden vooral gekenmerkt door een landelijk karakter met lage bevolkingsdichtheden en een verhoogde uitgaande pendelintensiteit.

Op 1 januari 2020 telde de kustzone 426.075 inwoners (kustgemeenten: 339.501; hinterlandgemeenten: 86.574), wat overeenkomt met een gemiddelde bevolkingsdichtheid van 374 inwoners/km². Hierbij kan een duidelijk onderscheid opgemerkt worden tussen de kust- en hinterlandgemeenten, met een respectievelijke gemiddelde bevolkingsdichtheid van 708 en 131 inwoners per km² (Rijksregister, 1 januari 2020, verwerkt door D&A | provincies.incijfers.be).

Bijna 30% van de bevolking in de kustzone is vergrijsd (65+) een stijging met bijna een kwart sinds 2010. Daartegenover is slechts circa 15% van de kustbewoners jonger dan 18 jaar en is er over diezelfde periode een licht dalende trend in de leeftijdsgroepen (0-18 jaar en 18-64 jaar (de beroepsactieve leeftijd)) (Rijksregister 1 januari 2020 verwerkt door D&A | provincies.incijfers.be). De regio telt ook een hoog aantal kansarme buurten. In de kustzone woont 25% van de gezinnen in een kansarme buurt (Kansarmoedeatlas West-Vlaanderen 2021).

Op 31 december 2018 waren er in de kustzone186.534 werkenden stelt de regio 34,3% van de bevolking van West-Vlaanderen tewerk. Eind 2018 bedroeg het aandeel loontrekkenden in de secundaire sector (bouw+industrie) 13,7% in de kustzone, terwijl dit in heel West-Vlaanderen 26,0% was. Daarentegen situeert zich in de kustgemeenten maar liefst 88,2% (86,0% in de hele kustzone) van de loontrekkende tewerkstelling in de handel en diensten, waar toerisme, horeca, maar ook zorg een belangrijk deel van uitmaken (zie ook Dauwe et al. 2019, West-Vlaanderen Ontcijferd 2020).De gemeentelijke werkloosheidsgraden verschillen sterk en varieerden in 2018 tussen 10,7% (Oostende) en 2,4% (Lo-Reninge) (Vlaamse Arbeidsrekening, verwerkt door POM West-Vlaanderen).

De kustzone bevat >325.000 woongelegenheden (2020). Het totale aantal woongelegenheden in de kustgemeenten ligt gevoelig hoger dan het aantal dat nodig is om de bevolking te huisvesten. Gemiddeld genomen wordt 35% van deze woongelegenheden niet gebruikt voor permanente bewoning (= een woongelegenheid waar een huishouden gedomicilieerd is). Een fenomeen dat zich vooral aan de kust situeert.  De vraag naar tweedeverblijven maakt ook dat de woongelegenheden in de kustzone gemiddeld genomen recenter zijn dan deze in de rest van Vlaanderen.  Opvallend hierbij is ook het hoge relatieve aandeel aan appartementen in de kustgemeenten (46%) t.o.v. de hinterlandgemeenten (13%) Kadaster, verwerkt door D&A | provincies.incijfers.be). Verder is er ook een trend naar steeds kleiner wordende huishoudens (gezinsverdunning) zo bestaat momenteel 40,9% van de huishoudens in de kustgemeenten uit een alleenstaand persoon Rijksregister 1 januari 2020 verwerkt door D&A | provincies.incijfers.be).  

Meer informatie over de sociale en economische omgeving van de kustzone is te vinden op de website van het Compendium voor Kust en Zee en in de publicatie KustINzicht 2019 (Dauwe et al. 2019).