LANDBOUW

Landbouwactiviteiten in de kustzone bevinden zich in een continue evenwichtsoefening met andere gebruikersfuncties zoals verstedelijking, andere economische ontwikkeling en natuur. Evenwel blijft de landbouw in de kustzone een belangrijke economische waarde hebben (Agentschap Landbouw en Zeevisserij). Daarnaast bieden vele aan landbouw gelinkte ecosysteemdiensten een belangrijke maatschappelijke meerwaarde. Zo vormt de kustzonelandbouw een groene oase met verschillende recreatieve troeven, is deze belangrijk op het vlak van waterregulatie en biedt het een uniek landschap met een typische biodiversiteit.

Landbouw heeft echter door het fenomeen van eutrofiëring een onlosmakelijke, maar schadelijke connectie met de zee. De afvoer van nutriënten zoals stikstof en fosfor kunnen grootschalige algenbloei veroorzaken wat leidt tot de vernietiging van habitat en een verschraling van de biodiversiteit. Het probleem van eutrofiëring wordt op Europees niveau aangepakt door de Kaderrichtlijn Mariene Strategie (KRMS, Richtlijn 2008/56/EG) en de Kaderrichtlijn Water (KRW, Richtlijn 2000/60/EG). Onder de koepel van de KRW is de Nitraatrichtlijn (91/676/EG) erop gericht de uitspoeling van nitraten uit de landbouw te verminderen. Op Vlaams niveau kent deze richtlijn een doorvertaling in het Mestdecreet, wat op zijn beurt een praktische vertaalslag kent in het Mestactieplan (MAP) (VLM).

Omgekeerd heeft de zee ook een effect op het hinterland door het verzilten van de bodem. Dit fenomeen wordt verwacht een toenemende rol te spelen in het licht van de klimaatopwarming en zijn effecten op de hydrologie. De problematiek werd recent in kaart gebracht door het TOPSOIL project, waarin een gedetailleerde beschrijving werd gemaakt van de zoet-zoutwaterbalans in de gehele kust- en polderregio. Uit de resultaten blijkt dat de zoet-zoutwaterbalans voor het grondwater in de kust- en polderregio vooralsnog vrij stabiel is.

In de Belgische kust- en hinterlandgemeenten zijn 1.937 landbouwbedrijven actief (2023). Deze landbouwbedrijven bieden werkgelegenheid aan meer dan 4.100 personen en genereren een omzet van 580,6 miljoen euro. De specialisatie van deze bedrijven betreft in de eerste plaats akkerbouw, rundvee en hokdieren (varkens en pluimvee). De cultuurgrond in de kustzone heeft een totale oppervlakte van 69.844 ha (2023), wat 11,3% van de cultuurgronden in Vlaanderen omvat (Agentschap Landbouw en Zeevisserij op basis van Landbouwgegevens Statbel).

Meer informatie over landbouw in de kustzone is terug te vinden in de gelijknamige thematekst van het Compendium voor Kust en Zee en KustINzicht 2025.