PLANKTON

Plankton is een verzamelnaam voor organismen die vrij in de waterkolom zweven en sterk afhankelijk zijn van de stroming voor hun voortbeweging. Plankton kan onderverdeeld worden in twee groepen: fyto- en zoöplankton. Fytoplankton omvat organismen die aan fotosynthese doen, zoals diatomeeën (kiezelwieren), dinoflagellaten en cyanobacteriën (blauwwieren). Het zoöplankton daarentegen bestaat uit heterotrofe organismen die organische bestanddelen nodig hebben als voeding. Hiertoe behoren o.a. copepoden (roeipootkreeftjes) en heterotrofe protozoa, maar ook grotere zeedieren zoals kwallen en vislarven.  

Plankton is van groot belang in mariene ecosystemen, ook in het BNZ. Ten eerste staan ze aan de basis van de mariene voedselpiramide. Daarnaast fungeert het plankton als een draaischijf tussen habitats op de zeebodem en in de hogere waterkolom voor de uitwisseling van energie, biomassa en nutriënten. Daarenboven staat fytoplankton in voor de helft van de globale zuurstofproductie, waarbij er ook enorme hoeveelheden CO₂ worden opgenomen. Plankton kan echter ook een negatieve impact hebben op de omringende habitats. Zo kan een hoge aanvoer van voedingsstoffen een te snelle populatiegroei van fytoplankton veroorzaken, waardoor er algenbloei ontstaat. Bij het afsterven van dat fytoplankton kan het water tijdelijk zuurstofarm worden, wat nefast is voor bodemdieren en voedselschaarste kan betekenen voor zowel vissen als vogels. 

Het plankton aan het Belgisch deel van de Noordzee (BNZ) is typisch kust gebonden. Occasioneel wordt de planktongemeenschap ook beïnvloed door soorten die meekomen via de instroom van Atlantisch water (Van Ginderdeuren 2013). Daar fytoplankton de belangrijkste voedselbron is van zoöplankton, kan een wijziging in de dynamiek van fytoplankton de aanwezigheid van zoöplankton sterk beïnvloeden. De aanwezigheid van fytoplankton wordt voornamelijk bepaald door temperatuur en de beschikbaarheid van licht en voedingsstoffen.

Onderzoek naar plankton leert ons meer over de biodiversiteit van het zeewater. In het kader van het LifeWatch project bestudeert men op lange termijn de samenstelling van de planktongemeenschap en hoe deze beïnvloed wordt door omgevingsfactoren als temperatuur, nutriënten, pH en vervuiling. De verschillende taxonomische groepen in een waterstaal worden gedetermineerd met de ZooSCAN (zoöplankton) en de FlowCAM (fytoplankton). Aan boord van de RV Simon Stevin wordt deze diversiteit ook rechtstreeks in het water waargenomen met de Video Plankton Recorder (VPR) en de Flow cytometer, respectievelijk voor zoö- en fytoplankton. Deze data van de planktonsamenstelling in het BNZ is beschikbaar via de LifeWatch data explorer.